2022 yılında “Homes for Ukraine” (Ukrayna için Evler) programı kapsamında Birleşik Krallık’a gelen 300 binden fazla Ukraynalıya üç yıl kalma hakkı tanındı. Ancak 2025 itibarıyla bu vizelerin süresi dolmaya başlarken, vize uzatma süreciyle ilgili belirsizlikler hem iş hem de barınma sorunlarına neden oluyor.
İngiltere’de yapılan bir anket, Ukraynalıların:
-
%41’inin vize belirsizliği yüzünden iş fırsatlarını kaybettiğini,
-
%26’sının ise kira sözleşmesinin yenilenmediğini ortaya koydu.
Ukraynalılar neden sorun yaşıyor?
Süreç teknik olarak açık ama uygulamada aksıyor
Hükümete göre, 18 Şubat’ta başlatılan Ukrayna İzin Uzatma Programı, mevcut hakların devam etmesini sağlıyor. Vizeler, süresinin bitimine 28 gün kala uzatılabiliyor. Ancak başvuru süreci, çoğu zaman pratikte işe alımları ve kira işlemlerini engelliyor.
Hayır kurumları, bazı ev sahiplerinin ve işverenlerin başvuru sürecindeki kişilere güvensizlik gösterdiğini belirtiyor. Sonuç olarak iş teklifleri geri çevriliyor, kira sözleşmeleri yapılmıyor.
Bireysel hikâyeler: belirsizliğin insani etkisi
Mila: “Geceleri uyuyamıyorum”
Mila, 14 yaşındaki kızıyla birlikte Kharkiv’den kaçarak 2022’de İngiltere’ye geldi. Ancak vizesi 12 Nisan’da doluyor ve kaldığı ev 25 Nisan’da satılıyor. Yeni bir ev bulmak için başvurduğu tüm acenteler, süresi yaklaşan vizesini gerekçe göstererek kira vermeyi reddetti.
“Geceleri uyuyamıyorum. Hiçbir yerde kalamayabilirim,” diyor Mila.
Tatiana: “6 iş teklifim reddedildi”
İki çocuk annesi Tatiana, laboratuvar teknisyeni olarak çalışıyordu. Ancak sözleşmesi bitince, vizesi Temmuz’da sona ereceği için en az 6 iş başvurusundan red aldı.
“İşverenler, vize uzatılacak mı bilmedikleri için bana güvenmiyor. Bu çok yorucu bir döngü,” diye anlatıyor.
Sistemdeki teknik aksaklıklar ve yardım çağrısı
Hayır kurumları uyarıyor: Otomatik uzatma şart
-
Settled adlı yardım kuruluşu, birçok kişinin sistemde teknik sorunlar yaşadığını ve belgeleri yükleyemediğini bildiriyor.
-
Bazı başvuruların haftalarca beklemede kalması, insanların eğitim, yardım ve sağlık hizmetlerinden faydalanamamasına neden oluyor.
-
Birmingham for Ukraine grubunun yöneticisi Simone Schehtman, önümüzdeki aylarda başvuru sayısının katlanarak artacağını ve sistemin buna hazır olmadığını söyledi.
“Yaklaşık 100.000 kişi başvuru aşamasında. Bu tam bir felaket olabilir,” dedi.
Hükümetin açıklaması
Birleşik Krallık İçişleri Bakanlığı, “Putin’in yasadışı savaşı karşısında Ukrayna’yı desteklemeye kararlıyız” diyerek programın amacını yineledi.
Sözcü şu açıklamada bulundu:
“Vize uzatma programı, insanların çalışma, yaşama ve sağlık sisteminden faydalanma haklarını korumaktadır.”
Ancak hem hayır kurumları hem de etkilenen bireyler, otomatik vize uzatması gibi daha kapsamlı bir çözümün şart olduğunu savunuyor.
Belirsizlik devam ediyor
Ukraynalılar, İngiltere’de güvende kalmak istiyor ancak vize süresine dair belirsizlik, istikrar arayışlarını baltalıyor. Hükümetin önümüzdeki haftalarda süreci hızlandırıp hızlandıramayacağı, binlerce kişinin geleceğini belirleyecek.
