Türkiye’nin pomza madeni rezervinin yüzde 70’ine sahip olan Bitlis’te günde 250 kamyon beyaz altın ihraç edilirken, yıllık 3 milyar liralık bir ekonomik gelir elde ediliyor.
Türkiye’nin pomza ve perlit rezervinin büyük kısmının bulunduğu Bitlis’te, beyaz altın olarak tabir edilen pomza madeni kent ekonomisine büyük katkı sağlıyor. İnşaat, ısı ve ses yalıtımında kullanılan bu iki madenin katma değeri yüksek endüstriyel ürünlere dönüştürmesi ve kent maliyetine katkısının kısıtlamaları için çalıştırmaya devam ediyor. Yıllık 3 milyon ton pomzanın işlendiği kentte yaklaşık 3 milyon ton hammadde ise yurtiçi ve yurtdışına ihraç ediliyor. İl genelinde madeni süre yaklaşık 40 bims fabrikasının bulunduğu kentte bu maden sayesinde 10 bin kişi ise istihdam sağlanıyor. Kent ekonomisi için oldukça önemli bir maden olan pomza ve bimsten günlük 5 milyon, yıllık ise 3 milyarlık bir ekonomik gelir elde ediliyor. Dünya çapında sadece listelenen birkaç ülkede bulunan ve bu ülkelerde her geçen gün kesişen noktaya gelen altın değerindeki madenin değeri her geçen gün artıyor. Dünyada bulunan toplam rezervin yüzde 40’ı Türkiye’de bulurken, Türkiye’deki rezervin ise yüzde 70’i Bitlis’te bulunuyor. Türkiye ve sınırlarındaki sınırlı maden rezervinin büyük bölümüne sahip olan Bitlis, şu an için sadece belli sistemlerde kullanılan bu madeni katma değeri yüksek endüstriyel ürünlere dönüştürerek, kent ekonomisine olan katkısını artırmayı hedefliyor. Hafif ve tasarruflu olması nedeniyle bölgede inşaat sektöründe de kullanılan değerli madenler için kolları sıvayan Tatvan Ticaret ve Sanayi Odası, Bitlis Eren Üniversitesi ve Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi ile ortak yürütme yürütüyor. Özellikle son dönemde artan enerji maliyetleri ve tekelleşmeye bağlı olarak artan çimento maliyetleri nedeniyle zor günler geçiren sektör desteği bekliyor.
“Yıllık 3 milyar liralık ekonomik gelir sağlıyor”
Gerek sektördeki son durum ve kullanım sektör zorluklarıyla ilgili bilgi veren Tatvan Ticaret ve Sanayi Odası (TATSO) Başkanı Bilal Adabağ, beyaz altın olarak tabir edilen pomza madeninin kent ekonomisine yıllık 3 milyarlık bir ekonomik katkı miktarının düştüğünü söyledi. Dünyada bulunan toplam rezervin yüzde 40’ının Türkiye’de, Türkiye’deki rezervin ise yüzde 70’inin Bitlis’te bulunduğuna işaret eden TATSO Başkanı Bilal Adabağ, “Beyaz altın olarak bilinen pomza madeninden üretilen toplam ortalama 250 kamyon bimsi (briket) İç Anadolu, Güneydoğu ve Doğu Anadolu Bölgesi, yurt topraklarında ise Gürcistan’a göndermekteyiz. Bu da günlük olarak 5 milyonluk bir ciroya tekabül etmektedir. Yıllık olarak ise 2 milyar lira bim, 1 milyar lira da pomza madeni olmak üzere kente konut 3 milyar liralık bir ekonomik gelir sağlıyor. Ancak burada üreticilerin en büyük koruma, üretilen ürün giderleri yere kadar giderlerdir. Bu gider neredeyse üretim maliyetinin iki teslimatı çıkıyor. Bundan dolayı pazarda ne yazık ki sıkıntılar yaşanmaktadır. Buna bağlı olarak kar marjları da düşmektedir” dedi.
“Yıllık 3 milyon ton rezerv çalışıyor, ancak maliyetleri çok yüksek”
Kentte yaklaşık 40 bims firmasının ömrü var Abadağ, kentte yıllık olarak 3 milyon ton rezervin işleniyor bir o kadar hammaddenin yurtiçine ve yurtdışına gönderildiğini ifade etti. Girdi maliyetlerinin yüksek bilince dikkat alıcı Adabağ, “Sektördeki üreticilerin en büyük yükü özellikle enerji maliyetleri ve bunun yanında yanma maliyetleridir. Çimentonun çoğunlukla bu bölgedeki fiyatlarının rekabet dışı olması, her şirket bölgesinin şampuan vermemesi ve çevresinde oluşan tekelleşme nedeniyle buradaki firmalarımızı sıkıntıya sokuyor. Pomzacılarımız bu konuda bir hayli mağdur. Bu nedenle bu önemli madenden yeteri kadar katma değer elde etmeyi ve değerlendiremiyoruz. Oysaki 11 ilimizi görmek oğlu asrın depreminde kaliteli ve hafif boyutları ne kadar önemli olduğunu bir kez daha yaşayarak gördük. Kentte yaklaşık 40 bims üreticisinin olması ve yanı sıra ufak işlemlerle birlikte 10 bin kişinin istihdam sağlaması endüstrinin ne kadar önemli olduğunu ortaya koyuyor. Bunun yanında bims ve pomza toplamında yılda yaklaşık 3 milyar ekonomik gelir harcaması oldukça önemli. Ancak bunun teşviklerle, enerji destekleriyle bu kullanıcılarımıza destek sağlanması gerekmektedir. Maliyetleri aşağılara çekmek ve madeni iç mekanlara de satabilmek adına bu arayışla ilgili güdümlü projelere ihtiyaç var. Bunun yanı sıra özellikle lojik merkezinin burada acil olarak bulunması gerekmektedir” diye konuştu.
“Katma değeri yüksek ürünler için görmeye devam ediyor”
Pomzanın bölgenin en önemli madenlerinin başında geldiklerini kaydeden Adabağ, beyaz altın olarak tabir edilen madenin bölgesi ve ülke ekonomisine katkısının büyük olduğunu, bu yöneticilerinden özel bir beklediklerini desteklerini belirtti. Tatvan Ticaret ve Sanayi Odası olarak Bitlis Eren Üniversitesi ve Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi ile ortak yürütme yürütücülerini anlatan Adabağ, “Maden ve sektöre yönelik Bitlis Eren Üniversitesi ve Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi ile ortak sonuçlara devam ediyor. Bu çalışmaları sempozyum ve çalıştaylar yaptık. Madenin dünya çapında hangi puanları ve katma değeri yüksek hangi alanları kullanıyorna bakıyoruz. Maalesef bu şu anda bir tır malzemeyi 20 bin gibi cüzi bir paraya satıyoruz. Oysaki bu madeni doğru değerlendirdiğimizde bunun bir tonunu bile bu fiyatın çok çok üstünde satabiliriz. Bu şekilde ekonomimize gerçek bir katkı sunmuyor. İnşallah üreticilerimizin bu işlerini karlayarak memnun kalabileceği yeni ürünler geliştirmeyi hedefliyoruz” şeklinde konuştu.