Tate Britain, Nazi yağması altındaki tabloyu gerçek sahiplerine iade ediyor. İngiltere’nin köklü sanat kurumlarından Tate Britain, İkinci Dünya Savaşı sırasında Naziler tarafından el konulan Henry Gibbs’in 1654 tarihli “Aeneas ve Ailesi Yanan Troya’dan Kaçarken” adlı eserini, Belçikalı Yahudi sanat koleksiyoncusu Samuel Hartveld’in varislerine iade etme kararı aldı.
Bu karar, Birleşik Krallık Spoliation Advisory Panel (Yağmacılık Danışma Paneli) tarafından yürütülen kapsamlı bir incelemenin ardından alındı.
Nazi işgali sırasında çalınan sanat eseri 80 yıl sonra ortaya çıktı
Eser, Nazilerin 1940 yılında Belçika’yı işgali sırasında Antwerp’te yaşayan koleksiyoner Samuel Hartveld’in evinden, “ırkçı zulüm eylemi” kapsamında çalındı. Hartveld, işgal sonrası eşiyle birlikte kaçmak zorunda kalmış ve değerli sanat koleksiyonunu geride bırakmıştı.
1994’te Brüksel’deki bir galeriden Tate koleksiyonuna katıldı
Virgil’in Aeneid adlı destanından esinlenerek yapılmış olan bu 17. yüzyıl tablosu, 1994 yılında Galerie Jan de Maerearacılığıyla Tate tarafından satın alınmıştı. O dönem yapılan araştırmalarda eserin geçmişiyle ilgili bazı bilgiler eksik kalmıştı.
Tate Direktörü Maria Balshaw, konuyla ilgili yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Bu eserin gerçek mirasçılarıyla yeniden buluşmasına yardımcı olmak büyük bir ayrıcalık. Bu sürecin başarıyla işlemesini görmekten mutluyuz.”
Hukuki Süreç ve Mirasçıların Tepkisi
Sonia Klein Vakfı tablonun iadesi için başvuru yaptı
Hartveld’in varisleri tarafından kurulan Sonia Klein Vakfı, 2024 yılında tabloyla ilgili resmi iade başvurusunda bulundu. Panelin olumlu kararının ardından vakıf mütevelli heyeti, bu gelişmeyi şu sözlerle değerlendirdi:
“Bu karar, Samuel Hartveld’e yönelik korkunç Nazi zulmünün ahlaki ve sembolik bir kabulüdür.”
Sanat Tarihinde Yankılar
II. Dünya Savaşı’nın kültürel tahribatı hâlâ giderilmeye çalışılıyor
Uzmanlara göre bu tür iadeler, yalnızca tarihi adaletin tesisi açısından değil, kültürel mirasın korunması açısından da önem taşıyor. Avrupa’daki birçok büyük müzede hâlâ kökeni tam olarak bilinmeyen eserler bulunduğu biliniyor.
Adalet gecikse de yerini buluyor
Tate Britain’ın aldığı bu karar, sadece bir sanat eserinin değil, aynı zamanda insanlık onurunun ve tarihi adaletin iadesi anlamına geliyor. Samuel Hartveld’in koleksiyonuna ait bu değerli eser, yaklaşık 80 yıl sonra nihayet gerçek sahiplerine dönüyor.
