Dünya genelinde ve Türkiye’de en yaygın görülen hastalıklardan biri akciğer kanseridir. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) 2021 verilerine göre, yılda yaklaşık 19 milyon kişi kanser tanısı almış ve 10 milyon civarında kişi hayatını kaybetmiştir. 2040 yılında ise 29,5 milyon yeni vakaya ulaşılması beklenmektedir. Türkiye’de ise Sağlık Bakanlığı’nın 2021 verilerine göre, yılda ortalama 23 bin erkek ve 4 bin 500 kadına akciğer kanseri teşhisi konulmuştur. Uzmanlara göre, sigara, elektronik sigaralar (e-sigara), tütün ısıtan cihazlar, pipo, puro ve nargile gibi ürünler en büyük tehditleri oluşturmaktadır. Renkli ambalajlar ve farklı tatlar, sigara içmeyenleri bile etkilemektedir.
Elektronik Sigaraların Yükselen Popülaritesi ve Akciğer Kanseri İlişkisi
Son dönemde sağlık uzmanlarını en çok endişelendiren durumlar arasında, “puff bar” olarak bilinen aromalı elektronik sigaralar gelmektedir. Genellikle tek kullanımlık olan (ortalama 500 nefes) bu cihazlar özellikle gençler arasında hızla yayılmaktadır. Vanilya, nane, limon, acı biber gibi çeşitli tat seçenekleri ve ilgi çekici ambalajlarıyla dikkat çeken bu ürünler, denetimsiz şekilde özellikle internet üzerinden satılmaktadır. Bu yöntemle akciğer ve beyin gibi birçok organda hasar riski artarken, 18 yaş altı tütün ürünlerine erişim yasağı da ihlal edilmektedir.
Elektronik sigara üreten firmaların, tütün endüstrisinin önemli bir parçası olduğunu belirten Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği’nden (TÜSAD) Prof. Dr. Gazi Gülbaş, bireylerin daha erken yaşta bağımlı hale gelmesine ve daha fazla kâr elde edilmesine yönelik çabalara dikkat çekmektedir. Sigara kullanırken elektronik sigaraya geçenlerin yanı sıra hiç içmeyenlerin bile deneyip bağımlı hale gelebildiği bilinmektedir. Uzmanlar, yüksek ısılı buharın hava yolu hücrelerine zarar verdiği konusunda uyarılarda bulunmaktadır.
Elektronik sigaraların uzun vadeli sağlık etkileri henüz tam olarak ortaya çıkmamış olsa da, sigara kadar zararlı olduğu düşünülmektedir. Tütünle mücadele derneklerinin, tütün endüstrisinin ekonomik gücüne karşı etkin olmadığına dikkat çeken Gülbaş, elektronik sigaraların masum olduğu algısının tehlikenin artmasına neden olduğunu ifade etmektedir.
ABD’de aromalı tek kullanımlık e-sigaraların gençler arasında hızla yayıldığına dikkat çeken Gülbaş, bu ürünlerin yetişkinler arasında da yaygın olarak kullanıldığını belirtmektedir. ABD’de 10 milyondan fazla yetişkinin e-sigara kullandığını vurgulayan Gülbaş, bu rakamın normal sigara kullanımının üçte birine denk geldiğini ifade etmektedir. Elektronik sigaraların keşfinden bu yana hızla yayıldığına dikkat çeken Gülbaş, ABD’deki vakaların yüzde 60’tan fazlasının 18-34 yaş aralığındaki gençlere ait olduğunu belirtmektedir. Aynı şekilde Türkiye’de de kullanımın yaygınlaştığı ve özellikle gençlerin hedef alındığı uyarısı yapılmaktadır.
Sigara ve elektronik sigara kullanan hastaların en çok hangi şikayetlerle doktorlara başvurduğu konusunda bilgi veren Gülbaş, kan tükürme gibi şikayetlerin akciğer kanseri belirtisi olabileceğini ifade etmektedir. Puff barlar da dahil olmak üzere elektronik sigara kullanımının sağlık üzerindeki etkileri hakkında daha fazla bilgi edinmek için uzun vadeli araştırmaların yapılması gerekmektedir. Ancak şu ana kadar elde edilen bulgular, elektronik sigaraların akciğer sağlığı üzerindeki risklerini göstermektedir. Bu nedenle sigara ve elektronik sigara gibi tütün ürünlerinin zararları hakkında daha fazla farkındalık oluşturulmalı ve bu ürünlere erişimi sınırlayan önlemler alınmalıdır.