Yağlı ölümleri ilerleyici formül olan NASH ameliyata dikkat çeken Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi (RTEÜ) Rektörü Prof. Amerika için örnekleme Hepatit C’dir. Ama şu anki NASH onların her şeyi de geçmiş durumda” dedi.
Yağlı oluşumların ciddi türü olan NASH’li hastalardaki hücrelerde yağlanmanın yanında şişliklerde şişme ve iltihaplanma hücrelerinde artma görülüyor. Yağlı enfeksiyonlar yüzde 80’i basit yağlanma olurken yüzde 20’si ise hamileleri önleyici formül olan NASH’dir. Diyabeti, obezitesi veya metabolik sendromu olan hastalarda çok daha çok görülen NASH’e karşı çocukların uyarısı hareket ve sağlıklı beslenme oluyor. Hastalığa dikkat çekebilmek için ise her yıl 8 Haziran Uluslararası NASH Günü olarak etkinlikler çeşitli çeşitli düzenleniyor.
İç Hastalıkları ve Gastroenteroloji Uzmanı olan RTEÜ Rektörü Prof. Yılmaz “Karaciğer yağlanmasına biz alkolsüz yağlı yağlı boyalar” diyor. Alkolle ilişkisiz yağlanması hastalığı. Bu çok yaygın görülür. Ancak bunun bir tipi vardır ki bu siroza ilerleyebilir, artan kansere yol açabilir ve ölümle sonuçlanabilir. Dolayısıyla ciddi formüle ‘NASH’ diyoruz. Uluslararası NASH Günü de tüm dünyada gerek hastalar arasında gerek vatandaşlar, sağlık hizmetleri, politika yapıcılar, dernekler, bilim insanları arasında bu hamileliği kabul etmek için yapılıyor. Çünkü çok yaygın görülen bir halk sağlığı sorunudur. Dünya da ki verileri en az yüzde 25, bizim sahiplerimiz ise neredeyse neredeyse yüzde 50 görünüyor. Bunun ciddi tipi olan NASH genel de çok az görülüyor ama o kadar yaygın görünen ki o yaygının içinde az olan kesim yine çok ciddi oluyor” dedi.
NASH’in tamamen önlenebilir bir hastalığı bildiğini vurgulayan Rektör Yılmaz “Aslında tamamen önlenebilir bir hastalık. Bunun farkındalığı yoksak erken tanı koyamayız, erken tanı koyamazsak çalıştırma tamamen sessiz gider. 20 yıl gibi bir süre düşünün. Siroz olur, siroz oldugunun icine bile bunu anlamayabilirsiniz ama sonrasi ciddi sinir olarak tutarak cikarin. Bundan dolayı bu hastalıkları tanıyalım, tavsiye edelim, çeşitli eğitim hizmetlerini düzenleyelim, tıbbi cihazları çalıştıralım, bunu böyle veya böyle yönlendirmenin stratejik bitki yerleştirme cihazları ile mücadele edelim ki çalıştıranı oluşturacağı ekonomik yükü de azaltalım. Dünya NASH Günü’nün amacı da bu kalıcılığı oluşturmak” ifadesini kullandı.
Ülkedeki nedenlerine de dikkat çekici Yılmaz, önlemlerinin basit bildiği da değinerek “Aslında daha çok şişmanlığı olan, şeker hastalığı veya şekere eğilimli olan, ev sahipliği yapan, bazılarında da tansiyon gibi metabolik sendrom olanlarda çok daha sık görülüyor. Örneğin diyabetiniz yani şeker hastalığınız varsa NASH görülme oranı normal bir bireye göre NASH açısından 5 kat daha fazla risk taşıyor. Sağlıklı beslenme ile önlenebilir. Sağlıklı beslenmeyi öğrenmemiz lazım. Sağlıklı beslenmeyi birçoğumuz genel kavram olarak çocuklarımız ama pek uygulamıyoruz. Fiziksel aktivite ile önlenebilir. Hareketli olmalıyız. Sadece bu amaca yönelik egzersiz de yapmalıyız. Diyelim şeker hastalığımız var bunun takibini ve tedavisini iyi yaptırmalıyız. Kolesterol yüksekliğimiz var, bu yine beslenmeyle diyet ile bağlantılı, düzeltebiliriz. İlacını Düzgün bir şekilde kullanmalıyız. Tansiyonumuz var, tansiyonun takibini iyi yaptırmalı, tedavisini iyi yapmalıyız. Çünkü bunlar, NASH riskini artırıyor ve bir arada oluyorlar” dedi.
“NASH kontrol altına alınamazsa enfeksiyona yol açılabilir”
NASH’in kontrol altına alınmasını engellemek durumunda olabilecek oluşumları yol açabileceğini vurgulayan Rektör Yılmaz “Siroza yol açabilir, daha fazla kalp hastalığı riskini arttırıyor. Kalp krizi riski, ölüm geçirme riskini arttırıyor. böbrek hastalığı riskini artırıyor. Bu uyarılar daha çok uyku apnesi sendromu olabilir. Bu kemik parçaları erimesi bile daha fazla olabilir. Bunun gibi beraberinde getirdiği bir çok risk faktörü var. Ama şunun çocukları ki, beslenme sağlığısek, diyetimizi yapar, egzersizimizi yapar, sigara içiyorsak onu bırakırsak, alkolden tamamen uzak durursak ve bazı hazır yiyecekler vardır, işlenmiş, hazır paketli gıdalardan uzak durursak, hazır meyve sularından durursak risk azalması. Bunlar yiyecek içeceklerini içerir, yedikçe yiyenin geliri, ciddi kalori verir, çok ciddi zararları vardır. onları uzak durursak bunu tamamen önleyebiliriz, geriye götürebiliriz” şeklinde konuştu.
NASH’in memleketi siroza en çok yol açan Hepatit B’nin Amerika’da ise Hepatit C’nin önüne geçtiğin kızının çizen Yılmaz “Bizim yerleştirmek için pervane, siroza en çok yol açan Hepatit B’dir. Amerika için örnekleme Hepatit C’dir. Ama şu anki NASH onların her geçmişinde de geçmiş durumda. Bundan 20 yıl önce fazla bir yağlanmamız vardı şimdi daha fazla yükselerek ürkütücü boyuta vardı. Dolaysıyla bunun için ciddi bir önlem almalıyız. Hatta Dünya Sağlık Örgütü’nü tartışıyor. ‘Nasıl bir politika uygulayalım? Bu hastalığı nasıl önleyebiliriz? Ülkelere nasıl bir sağlık politikası uygulaması için önerilerde bulunabiliriz?’ Konularının tartışması mayıs ayı içinde yapıldı. Bizde burada bir rol almalıyız diye düşünüyorum” diye konuştu.
NASH enfeksiyonu çok bir karakteristik özelliği vurgulayarak doktor kontrolünün önemine değinen Yılmaz sözlerinin devamında “Bu hastalık aslında bir belirti vermiyor. Çok büyük bir kütlede herhangi bir belirti yok. Ama bir kısmı da ‘Bende anlam veremediğim bir halsizlik oluyor’ bir başka ‘Sanki ufak bir ağrı oluyor’ yada ‘Bende biraz kaşıntı oluyor’ der. Bunları oynamak gibi pek çok gruptan olmayanları ortaya çıkarın. Ama olay ileri evre siroza vardığında o zaman iş çok değişiyor. O zaman kendinde ‘Bende bir problem var’ deyip hekimin karşılaştığında herhangi bir laboratuvar ile tanıyı çok rahat ortaya koyar. Ama daha önce dediğimiz gibi önemli olan bunu erkenden teşhis etmek ve hiç o noktadan aşağıyı önlememek” şeklinde konuştu.