Birleşmiş Milletler (BM) İşgal Altındaki Filistin Toprakları Özel Raportörü Francesca Albanese, Gazze’deki 21 aylık çatışmalarda İsrail’e destek sağlayan küresel şirketlerin “soykırımdan kâr elde ettiğini” iddia eden bir rapor yayımladı. 3 Temmuz’da BM İnsan Hakları Konseyi’ne sunulan rapor, özellikle silah, teknoloji ve inşaat sektörlerindeki 48 şirketi hedef alıyor. Microsoft, Amazon, Google’ın ana şirketi Alphabet ve Palantir gibi dev firmaların yanı sıra Caterpillar ve Volvo gibi ağır makine üreticileri de suçlamalar arasında. Rapor, bu şirketlerin İsrail’in Gazze ve Batı Şeria’daki eylemlerine katkı sağladığını öne sürüyor ve uluslararası toplumdan yaptırımlar ile ticari bağların kesilmesini talep ediyor.
Francesca Albanese’nin raporu: Soykırım iddiası ve şirketlerin rolü
Francesca Albanese, 2022’den beri BM özel raportörü olarak görev yapan İtalyan bir hukuk uzmanı. Raporunda, İsrail’in Gazze’deki askeri operasyonlarını “soykırım” olarak nitelendiriyor ve bu operasyonların devam etmesinin ardında şirketlerin ekonomik çıkarlarının olduğunu savunuyor. Gazze’de 56 binden fazla Filistinlinin öldüğünü, 80%’inin evlerinin yıkıldığını ve temel ihtiyaçlara erişimin engellendiğini belirten Albanese, bu yıkımın silah üreticileri, teknoloji firmaları ve enerji şirketleri için “kârlı bir pazar” yarattığını iddia ediyor. Rapor, özellikle Palantir’in İsrail ordusuna yapay zeka tabanlı hedef belirleme sistemleri sağladığını ve bu sistemlerin sivil kayıplara yol açtığını öne sürüyor. Albanese, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin bu şirket yöneticilerini soruşturması gerektiğini vurguladı.
Hangi şirketler hedefte: Teknoloji, silah ve enerji sektörü
Rapor, 48 şirketi doğrudan suçlarken, 1000’den fazla kurumsal varlığın yer aldığı bir veri tabanı oluşturdu. ABD merkezli teknoloji devleri Microsoft, Amazon ve Alphabet, İsrail’in gözetim ve askeri operasyonlarında kullanılan yapay zeka ve bulut bilişim hizmetleri sağlamakla suçlanıyor. Palantir, “Lavender” ve “Gospel” gibi otomatik hedefleme sistemleriyle bağlantılı. Silah sektöründe Lockheed Martin ve İsrailli Elbit Systems, insansız hava araçları ve savaş uçakları gibi askeri teçhizat sağladığı için eleştiriliyor. Caterpillar ve Volvo gibi firmalar ise Gazze ve Batı Şeria’daki yıkımlarda kullanılan ağır makineleri temin etmekle suçlanıyor. Enerji sektöründe BP ve Chevron, İsrail’e ham petrol sağlayan başlıca şirketler olarak listeleniyor. Rapor, bu firmaların insan hakları ihlallerine rağmen İsrail ile bağlarını sürdürdüğünü iddia ediyor.
Uluslararası tepki ve tartışmalar
Rapor, uluslararası toplumda yankı uyandırdı ancak tartışmalara da yol açtı. İsrail’in Cenevre’deki misyonu, raporu “hukuki dayanağı olmayan, karalayıcı ve yetki kötüye kullanımı” olarak nitelendirdi. Palantir, daha önce yaptığı açıklamalarda “Lavender” veya “Gospel” programlarıyla ilişkisi olmadığını belirtmiş, ancak İsrail’in savunma misyonlarını desteklemekten gurur duyduğunu ifade etmişti. Lockheed Martin, yabancı askeri satışların hükümetler arası işlemler olduğunu söyleyerek sorumluluğu ABD hükümetine yönlendirdi. Glencore, Chevron ve Volvo ise iddiaları reddetti. Albanese, raporunda devletlerin İsrail’e silah ambargosu uygulaması, ticari anlaşmaları askıya alması ve şirketlerin hesap verebilirliğini sağlaması gerektiğini savundu. Raporun, BM Genel Kurulu’nun İsrail’in işgal altındaki Filistin topraklarındaki varlığını Eylül 2025’e kadar sonlandırması gerektiğine dair kararına dayanak oluşturduğu belirtiliyor.
Yorumlar
Kalan Karakter: