Güneş’te dev patlama: İstanbul’da kuzey ışıkları görülebilir, elektrikler kesilebilir

Güneş’te 31 Mayıs’ta yaşanan 8,2 büyüklüğündeki koronal kütle atımı (CME), Dünya’yı etkisi altına almaya hazırlanıyor. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi (NOAA), patlamanın G4 seviyesinde güçlü bir jeomanyetik fırtınaya yol açtığını ve bu fırtınanın saniyede yaklaşık 1000 kilometre hızla gezegenimize yaklaştığını duyurdu. Fırtınanın etkileri 1-2 Haziran’da hissedilecek.

Bu doğa olayı, Türkiye’de nadir görülen kuzey ışıkları (aurora) fenomenini tetikleyebilir. İstanbul dahil kuzey bölgelerde, gökyüzünde kırmızı, mor ve yeşil tonlarda aurora gözlemlenebilir. Ancak, fırtına teknolojik riskler de taşıyor: elektrik kesintileri, internet bağlantı sorunları ve uydu iletişiminde aksaklıklar yaşanabilir. Uzmanlar, vatandaşları bu etkilere karşı hazırlıklı olmaya çağırıyor.

İstanbul’da kuzey ışıkları şansı

Jeomanyetik fırtınalar, Güneş’ten gelen yüklü parçacıkların Dünya’nın manyetik alanıyla etkileşime girmesiyle oluşuyor. Hava Forum, G4 seviyesindeki bu fırtınanın kuzey ışıklarını Türkiye’nin kuzeyine, hatta İstanbul’a taşıyabileceğini belirtti. 1 Haziran gecesi veya 2 Haziran sabahı, hava açık olursa aurora görülebilir. Dr. Tamitha Skov, “Bu şiddetteki fırtınalar, auroraları orta enlemlere indirir” dedi. Ancak, bulutluluk ve şehir ışıkları, İstanbul’da gözlemi zorlaştırabilir. 10 Ekim 2024’te İstanbul’da zayıf aurora görüntüleri kaydedilmişti.

Teknolojik riskler neler?

G4 seviyesindeki jeomanyetik fırtınalar, teknolojik altyapıyı tehdit ediyor. NOAA, fırtınanın elektrik şebekelerinde voltaj dalgalanmaları, GPS sapmaları, radyo kesintileri, internet sorunları ve uydu iletişiminde aksaklıklar yaratabileceğini açıkladı. 2003’te benzer bir fırtına, İsveç’te elektrik kesintilerine yol açmıştı. Türkiye’de enerji şirketleri, şebekeleri korumak için önleyici adımlar attı. Vatandaşlara, voltaj regülatörleri kullanmaları ve verilerini yedeklemeleri önerildi. Fırtınanın etkilerinin 2 Haziran’da zirveye ulaşması bekleniyor.

Bilim dünyası ve hazırlıklar

NASA’nın Solar Dynamics Observatory (SDO) birimi, patlamayı izliyor ancak henüz resmi açıklama yapmadı. Patlamanın kaynağı, AR14100 güneş leke bölgesi olarak belirlendi. Güneş, 25. döngüsünün solar maksimum evresinde, bu da patlamaların sıklaştığı bir dönem. Bilim insanları, fırtınanın G5 (aşırı şiddetli) seviyesine ulaşma ihtimalini düşük görüyor. X platformunda, kullanıcılar İstanbul’da aurora görmek için planlar yaparken, bazıları “Elektrikler kesilmesin yeter” yorumlarıyla endişelerini paylaştı.

Türkiye’de Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi, fırtınanın etkilerini izlemek için gözlemlerini artırdı. Uzmanlar, halkı güneş teleskopları veya çıplak gözle aurora gözlemlemeye çağırırken, elektrik ve iletişim şirketleri yedek sistemlerini devreye aldı. Bu olay, hem doğa harikası bir şölen sunma hem de teknolojik riskler barındırma potansiyeliyle dikkat çekiyor.