Yoğun nüfus baskısı altında kalan megakent, kuraklık ve zemin çökmesiyle yaşanmaz bir noktaya yaklaşıyor. Hükümet, yeni başkent için Makran kıyısını işaret ederken, 10-15 yıllık bir geçiş süreci planlıyor.
Tahran'daki baraj doluluk oranları yüzde 5-21 arasında seyrederken, yıllık zemin çökmesi 25-35 santimetreye ulaşıyor. Yağışlar yüzde 40-45 oranında azaldı ve 2025 verileri son yüzyılın en düşük seviyesini gösterdi. Pezeşkiyan, 20 Kasım'da Qazvin'de yaptığı konuşmada bu sorunları vurguladı. Hükümet, idari kurumların kısmi taşınmasını gündeme getirerek acil önlemleri devreye sokuyor.
Mesud Pezeşkiyan Kimdir?
Mesud Pezeşkiyan, İran'ın 2024 seçimlerinde Cumhurbaşkanı seçilen doktor ve siyasetçi olarak tanınıyor. 1954 doğumlu Pezeşkiyan, Tahran Tıp Fakültesi mezunu ve uzun yıllar cerrahlık yaptı. 1980'lerde İran-Irak Savaşı'nda aktif rol aldı ve Meclis Başkanlığı gibi görevlerde bulundu. Reformist eğilimli yaklaşımıyla dikkat çekiyor.
Pezeşkiyan, dış politikada nükleer anlaşmalara dönüşü savunuyor ve içerde ekonomik reformları önceliyor. Görev süresinde iklim değişikliği ve su yönetimi gibi konuları merkeze aldı. Tahran taşınması açıklaması, onun ekolojik krizlere yönelik radikal tutumunu yansıtıyor. 2025 itibarıyla yaptırımların gölgesinde ülkeyi yönetiyor.
Tahran Su Krizi Nedenleri ve Etkileri
Tahran, 9 milyondan fazla nüfusuyla Orta Doğu'nun en kalabalık şehirlerinden biri konumunda bulunuyor. Şehir, hava kirliliği, trafik yoğunluğu ve deprem riskiyle zaten zorlanırken, su krizi bu sorunları derinleştiriyor. Ülke genelinde 19 baraj tamamen kurumuş durumda ve gece su kesintileri başlamış.
Günlük kişi başı su tüketimi 130 litreden 100 litreye indirilmesi planlanıyor. Tarım ve içme suyu kaynakları tükenirken, altyapıda çökme riski artıyor. Uzmanlar, bu tabloyu küresel su krizinin erken uyarısı olarak nitelendiriyor. Tahran Şehir Konseyi Başkanı Mehdi Çamran, taşınma planına itiraz ederek uygulanabilir olmadığını belirtiyor.
Ekonomik yaptırımlar ve kötü yönetim, krizi tetikliyor. Cornell Üniversitesi'nden Prof. Linda Shi, durumu "iklim değişikliği ile kötü yönetimin mükemmel fırtınası" diye tanımlıyor. Benzer riskler İstanbul, Kahire ve Delhi gibi megakentlerde de gözlemleniyor.
Yeni Başkent Makran Planı Detayları
Hükümet, Umman Körfezi'ndeki Makran kıyısını, Chabahar limanı civarını yeni başkent için değerlendiriyor. Bu seçim, deniz ulaşımına yakınlık, düşük deprem riski ve kaynak dengesi gibi nedenlere dayanıyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Muhammed Rıza Arif, planın yürütülmesinden sorumlu tutuldu.
Ocak 2025'te Makran'ın incelenmesi resmiyet kazandı. Bakanlıklar ve meclis gibi idari merkezler 10-15 yıl içinde taşınacak, ancak nüfusun toplu göçü gündemde değil. Eleştirmenler, bölgenin altyapısının yetersizliğini ve arid iklimini vurguluyor. Deniz suyu arıtma maliyetleri, projenin 77-100 milyar dolarlık yükünü artırıyor.
Pezeşkiyan, daha önce "Yağmur yağmazsa Tahran'ı kısmen boşaltacağız" demişti. Hükümet sözcüsü Fatemeh Muhacirani, bu ifadeyi yanlış anlaşılma olarak nitelendirdi. Plan, güneydeki üretim merkezlerini entegre etmeyi hedefliyor. Tahran'ın kısmi boşaltılması, su rasyonunu zorunlu kılıyor.
İran'daki bu hamle, iklim değişikliğinin jeopolitik etkilerini öne çıkarıyor. Makran'ın geliştirilmesi, ticaret yollarını canlandırabilir. Ancak ekonomik kriz ve yaptırımlar, projenin hızını yavaşlatıyor. Uzmanlar, benzer taşınma girişimlerini Brezilya'nın Brasília'sı gibi örneklerle karşılaştırıyor. Tahran'ın geleceği, bu planın başarısına bağlı hale geliyor.
Yorumlar
Kalan Karakter: