İsrail’in İran’a saldırısı: Nükleer tesisler ve üst düzey isimler hedef alındı

İsrail, 13 Haziran Cuma sabaha karşı İran’a yönelik “Yükselen Aslan” adlı geniş çaplı bir hava operasyonu başlattı. Tahran, İsfahan, Tebriz, Loristan ve Kirmanşah kentlerini hedef alan saldırılar, İran’ın nükleer tesisleri, balistik füze üretim merkezleri ve askeri üslerini vurdu. İran devlet medyası, aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu en az 50 kişinin öldüğünü, 95 kişinin yaralandığını duyurdu. Saldırılarda Devrim Muhafızları Komutanı Hüseyin Selami ve nükleer bilim insanları dahil üst düzey isimler hayatını kaybetti, ancak Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri’nin öldüğüne dair çelişkili bilgiler mevcut; IRNA, Bakıri’nin hayatta olduğunu bildirdi. Operasyon, Ortadoğu’da gerilimi tırmandırırken, küresel piyasalarda petrol fiyatları yüzde 13, Avrupa gaz fiyatları ise yüzde 4 arttı.

İsrail’in 200 savaş uçağıyla düzenlediği saldırılar, İran’ın nükleer programını “kalbine” vurmayı amaçladı. İran, Kum’daki Cemkeran Camii’ne kırmızı “intikam bayrağı” çekerek misilleme sinyali verdi ve 100’den fazla İHA ile karşılık verdi, ancak bu İHA’lar İsrail sınırları dışında engellendi. Türkiye, ABD, Rusya ve Suudi Arabistan’dan gelen tepkiler, saldırının bölgesel ve küresel etkilerini gözler önüne serdi. İran, saldırıyı “savaş ilanı” olarak nitelendirirken, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA), Natanz Nükleer Tesisi’nde ciddi hasar olduğunu doğruladı. İşte saldırının detayları ve uluslararası yansımaları.

Hedefler ve kayıplar

İsrail, İran’ın Natanz Nükleer Tesisi, balistik füze üretim merkezleri ve askeri karargâhlarını hedef aldı. İran devlet medyası, Tahran’ın Mahallati ve Kamraniye semtlerinde sivil yerleşim yerlerinin de vurulduğunu, 5 sivilin öldüğünü, 20 kişinin yaralandığını bildirdi. Saldırılarda Hüseyin Selami, Hatem el-Anbiya Karargahı Komutanı Gülam Ali Reşid ve 6 nükleer bilim insanı hayatını kaybetti. Ölen bilim insanları arasında eski İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Fereydun Abbasi ve İslami Azad Üniversitesi Rektörü Muhammed Mehdi Tehranchi bulunuyor. Reuters’a göre, Devrim Muhafızları Hava-Uzay Kuvvetleri Komutanı Emir Ali Hacızade dahil 20 üst düzey komutan öldürüldü. Ancak, İran, Bakıri’nin hayatta olduğunu ve karargâhta görevde olduğunu açıkladı.

İsrail’in iddiaları ve operasyonun amacı

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, operasyonun İran’ın nükleer silah üretme programını durdurmayı amaçladığını belirtti. “İran’ın uranyum zenginleştirme programının kalbini vurduk,” diyen Netanyahu, saldırının günlerce devam edebileceğini söyledi. İsrail ordusu, Natanz’daki çok katlı zenginleştirme merkezinin, santrifüjlerin ve kritik altyapının hedef alındığını açıkladı. Ordu Sözcüsü Tuğgeneral Effie Defrin, istihbaratın İran’ın nükleer programında “geri dönüşü olmayan bir noktaya” yaklaştığını gösterdiğini iddia etti. İsrail, İran’ın hava savunma sistemlerini de imha ederek gelecekteki operasyonlar için hava sahasında özgürlük kazandığını savundu. Mossad’ın, patlayıcı SİHA’ları önceden İran’a gizlice soktuğu öne sürülüyor.

İran’ın tepkisi ve uluslararası yansımalar

İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney, saldırıyı “korkakça” olarak nitelendirerek İsrail’e “acı bir son” vadetti. İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, BM’ye yazdığı mektupta saldırıyı “savaş ilanı” olarak tanımladı ve BM Güvenlik Konseyi’ni toplantıya çağırdı. İran, meşru müdafaa hakkını kullanacağını duyurdu ve 100’den fazla İHA ile misilleme yaptı, ancak bu İHA’lar Ürdün ve Suriye üzerinde engellendi. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, saldırıyı “uluslararası hukuku hiçe sayan bir provokasyon” olarak kınadı ve İran’ın yanında olduklarını belirtti. ABD, operasyona katılmadığını açıklarken, Rusya “sebepsiz” saldırıyı kınadı. Suudi Arabistan, “kardeş İran” vurgusuyla saldırıyı “alçakça” olarak nitelendirdi.