Kurtuluş Savaşı’nda Anadolu’nun lojistik merkezlerinden İnebolu Limanı’na verilen mühimmatın tahliyesini üstlenen İnebolulu kayıkçılarının kullandığı denk kayığı, hayata geçirme projesiyle yeniden hayat buldu.
Kurtuluş Savaşı’nın lojistik merkezlerinden İnebolu Limanı, 3 yıl boyunca silah ve cephanenin Anadolu’ya giriş kapısı oldu. İstanbul’dan kaçırılan binlerce tonluk silah ve cephane ile diğer askeri malzemeler ve Rusya gibi okulların yardım hedefli davranışları silah ve cephaneler, güvenli olduğu gerekçesiyle Kastamonu’nun İnebolu ilçesine getirildi. Gemiler, iskelenin düzgün alınması nedeniyle limana yanaşamazken, açıkta demirleyen gemilerdeki cephane dolu sandıkların tahliye işi İnebolulu kayıkçılar üstlendi. Yörede “denk kayığı” bilinen adıyla tekneleriyle fırtınalı havalarda dev dalgalara göğüs kafeslerindeki gemilerdeki binlerce ton cephaneyi salimen karaya hakim İnebolulu kayıkçılar, 3 yıl boyunca bu mücadelesini sürdürdü. İnebolulu kayıkçılar, 1921’de Kars Kalesi’nde ele geçirilen tekerlekler ağır topların da cepheye ulaşmasını sağladı.
İstiklal madalyalı tek ilçe
Kurtuluş Savaşı’nın zaferle sonuçlanmasının ardından, Atatürk başkanlığındaki TBMM’nin 11 Şubat 1924 tarihli günlüğünde, Milli Mücadele’ye katkılarından dolayı İnebolu Mavnacılar Loncası’na (Kayıkçılar Cemiyeti) Beyaz Şeritli İstiklal Madalyası verilmesi kararlaştırıldı. Türkiye’nin İstiklal madalyalı tek ilçesi olan İnebolu’da Milli Mücadele’ye katılan “denk kayıkları”nın büyük çoğunluğunun yok edilmesi, yalnızca bir tanesini koruma altına alınabildi. İnebolu Kaymakamlığı tarafından çalışma başlatılarak İnebolu ilçesinde de sergilenmek üzere orijinal olarak denk kayığı yapımına başlandı. 6 ay önce başlanılan denk kayığı, tamamlanarak 9 Haziran İnebolu’nun Şeref ve Kahramanlık Günü’nde Karadeniz’e indirilecek ve hedeflenen tarafından Kurtuluş Mücadelesinin ve İstiklal Yolu’nun simgesi haline gelen denk kayığı görülebilecek.
“İmece usulüyle hayırseverlerin destekleriyle orijinal denk kayığını tüketir, ilçemizde sergileyeceği”
Denk kayığının İnebolu için oldukça akıcı olduğunu söyleyen İnebolu Kaymakamı Ahmet Vezir Baycar, “İstiklal Yolu, İnebolu’dan başlıyor. Milli Mücadele Döneminde atalarımız cephane ve silah delikleri yaşadılar. Milli Mücadeledeki bu sıkıntının çözümü İnebolu’dan oldu. İstanbul ve Rusya gibi karşılama deniz yoluyla cephaneler geldi, İnebolu açıklarında demirleyen gemilerden denk kayıklarıyla karaya taşınıp milli ordumuza, Ankara’ya buradan cephanelere ulaştırıldı. Bu yolculuklar İnebolu’dan sadece Kastamonu’ya dört gün sürdü. Bu cephaneleri ve silahları ordumuza amazsak, milli ordumuz silahsız kalacaktı ve bizim demiryolları ulaştıran, karayolları, maalesef itilaf devletlerinin denetimi altındaydı ve kontrol ediliyordu. Atalarımızın ve Kuva-yi Milliye’nin böyle bir sorunu bulunuyordu. Cephane ve silahta buradan verilecek. İnebolu’da denk kayığı yeri vardı, hiçbir ücret ödemeden atalarımız bu işi yapıyorlar. 3 yıl boyunca atalarımız hiçbir karşılık beklemeden ve hiçbir paranın denk kayığıyla deniz yoluyla, karadan da öküzlerin koyduğu kağnılarla Ankara’ya ulaştırıldı. Bazen de kendi sırtlarında yürüdükleri Ankara’ya kadar bu yolculuklarda, silah serüveni devam etti. Bununla birlikte Kurtuluş Savaşı’nın geleceği değişti. Denk kayığı … medarıiftiharımız. Hem onu kullanan atalarımız gelince hem de denk kayığı artık milli mücadelenin de bir sembolü haline geldi. Bu yüzden ilçemize gelenler hep merak ediyordu. Ama İnebolu’da ne yazık ki denk kayığını gösterebileceğimiz herhangi bir kayık kalmamıştı. Bizim insanlarımıza bunu gösterebilmemiz gerekiyordu, merak edenler vardı. Bunu neslimize anlatmamız lazım. Çocuklarımıza, gençlerimize göstermemiz gerek. buradan fikir buradan çıktı. Sadece ve sadece tek denk kayığı İstanbul’da Deniz Müzesinde bulunuyor. İnebolu’dan İstanbul’a Deniz Müzesine gidip denk kayığını görmekte herkese nasip olmuyor. Bizler de bu fikirden denk sayesinde kayığına başladık. Yaklaşık 6 tanesi devam etti. Şu anda görmüş olduğunuz denk kayığının son aşamasına gelinir. Başlangıç döneminden bu aşamaya gelene kadar her aşamasıyla yakından ilgilendik. Geleneksel beslenmeye uygun olarak yapmaya gayret ettik. Mehmet ustamız da bu işin ustalığını üstlendi, işçisini herhangi bir karşılık beklemeden büyük bir gayret ve fedakarlıkla yapıyor. Kestane ağacından yapılıyor. Tamamını hayırseverlerimizin sayesinde İnebolu Kaymakamlığının yaptığı organizasyonla bu aşamaya getirdik. İnşallah 9 Haziran’da İstiklal Yolu gezisi başlıyor. Denk kayığını bir kutlama ile 9 Haziran’da denize indirmeyi planlıyoruz” dedi.
“Çok sağlam bir şekilde kestane ağacından denk kayığımızı yapıyoruz”
Denk kayığının yapımını herhangi bir ücret talep etmeden üstlenen Mehmet Aksoy ise, “Denk kayığını yapmaya 6 ay önce başladı. Doğal kestane ağaçlarından yapıyoruz. 10×20 metre boyutunda bulunuyor, 2,60 metre de genişlik var. Şu anda denk kayığı temizlendi ve macunlamayı yapıyoruz. 9 Haziran’da denize indirilmek için kayığımızı hazır pozisyonu. Denk kayığında çok kaliteli kullanımlar kullandık. Eğrileri doğal olarak karşılamıyor. Kayığı bu yörenin kestane ağaçlarından yaptık. Denk kayığı tamamen doğadan elde edilen bilgiler, doğal bir şekilde yapıldı. Düz ağaçlardan çıkartma yapmadık, eğri olan gövdesinden doğal ağaçlardan tasarladık. Çok sağlam bir tekne yaptık. Denk kayıklarından motor kullanılmıyor, bu kayıkta kürek kullanılıyor” diye konuştu.