Kademeli emeklilik bu yıl geliyor mu?

Türkiye’de kademeli emeklilik konusu, özellikle Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesinden yararlanamayan milyonlarca çalışanın gündeminde yer alıyor. 8 Eylül 1999 sonrası sigorta girişi olan vatandaşlar, mevcut emeklilik yaş sınırlarının adaletsiz olduğunu savunarak, kademeli emeklilik sisteminin hayata geçirilmesi için çağrıda bulunuyor. Sosyal medyada ve kamuoyunda yoğun bir şekilde tartışılan bu konu, bilgi kirliliği ve spekülatif tarih tahminleriyle daha da karmaşık hale geliyor. CHP Milletvekili Cevdet Akay’ın 3 Mart 2025’te TBMM’ye sunduğu kanun teklifi, umutları artırsa da hükümet cephesinden gelen açıklamalar beklentileri şimdilik gölgeliyor.

Kademeli emeklilik, sigortalı çalışanların belirli bir yaş ve prim gün sayısına ulaştıklarında kısmi olarak emekli olmalarını sağlayan bir sistem olarak tanımlanıyor. Ancak, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan’ın net açıklamaları, hükümetin şu an için böyle bir düzenlemeyi gündemine almadığını gösteriyor. Peki, kademeli emeklilik beklentileri ne kadar gerçekçi? Hükümetin duruşu, çalışanların talepleri ve sosyal güvenlik sisteminin mevcut durumu, bu tartışmanın merkezinde yer alıyor.

Hükümetin Kademeli Emeklilik Gündemi

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, kademeli emeklilikle ilgili soruları net bir şekilde yanıtladı: “Emeklilik sisteminde bir değişiklik planlamıyoruz. Emekli olabilmek için gereken prim ve yıl şartları devam edecek.” Bakan, mevcut aktüeryal dengeyi koruma, emekli maaşlarının düzenli ödenmesi ve sağlık hizmetlerinin sürdürülebilirliği gibi önceliklere odaklandıklarını belirtti. Işıkhan, “Mağduriyetle ön plana çıkmak sağlıklı bir tarz değil” diyerek, kademeli emeklilik taleplerinin şu an için bir mağduriyet olarak değerlendirilmediğini ifade etti. Hükümet, EYT düzenlemesinin bütçe ve sosyal güvenlik sistemi üzerindeki etkilerini hâlâ analiz ederken, yeni bir emeklilik reformunun kısa vadede gündeme gelmesi düşük ihtimal olarak görülüyor.

Sosyal Güvenlik Baş Uzmanı İsa Karakaş, kademeli emekliliğin 2027 genel seçimleri öncesinde gündeme gelebileceğini öngörüyor. Karakaş, “EYT ile sosyal güvenlik zincirinde bir kopma yaşandı. 17-24 yıl gibi uzun bekleme süreleri adil değil” diyerek, sistemin bu adaletsizliği düzeltmek için bir düzenlemeye ihtiyaç duyduğunu savundu. Ancak, bu görüş resmi bir çalışmayı yansıtmıyor ve daha çok bir beklenti olarak değerlendiriliyor.

Kademeli Emeklilik Talepleri ve Kanun Teklifi

8 Eylül 1999 sonrası sigorta girişi olan çalışanlar, EYT düzenlemesinden yararlanamamanın yarattığı hayal kırıklığını dile getiriyor. Emeklilikte Tarihe Takılanlar adıyla örgütlenen vatandaşlar, “1 güne 17 yıl bekleme” gibi durumların adaletsiz olduğunu vurguluyor. Bu grup, kademeli emeklilik sisteminin, sigorta başlangıç tarihine göre yaş ve prim şartlarını yeniden düzenleyerek, 58-60 yaş sınırını esnetmesini talep ediyor.

CHP Karabük Milletvekili Cevdet Akay, bu taleplere yanıt olarak 3 Mart 2025’te TBMM’ye bir kanun teklifi sundu. Teklif, 8 Eylül 1999 ile 16 Nisan 2008 tarihleri arasında sigorta girişi olanları kapsıyor ve prim gün sayısının 7200’e düşürülmesini, yaş şartlarının kademeli olarak düzenlenmesini öneriyor. Ayrıca, esnaf ve memurlar için prim gün sayısının 9000’den 7200’e indirilmesi de teklifin önemli maddeleri arasında. Ancak, bu teklif henüz TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda değerlendirilme aşamasında ve kabul edilip edilmeyeceği belirsiz.

Sosyal medyada, özellikle X platformunda, “Kademeli emeklilik geliyor” gibi iddialar sıkça paylaşılıyor. Örneğin, bir paylaşımda kadınların 43, erkeklerin 45 yaşından itibaren emekli olabileceği öne sürüldü, ancak bu iddia resmi bir açıklamaya dayanmıyor. Emeklilikte Adalet Derneği (Emadder) gibi oluşumlar, devlete yük olmayan ve aktüeryal dengeyi koruyan bir düzenleme için Meclis’te lobi faaliyetleri yürütüyor.

Sosyal Güvenlik Sisteminin Sınırları

Kademeli emeklilik tartışmalarında en kritik nokta, sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliği. Türkiye’de 2 çalışana 1 emekli düşüyor, bu oran Avrupa’daki 3-4 çalışana 1 emekli ortalamasından oldukça düşük. EYT düzenlemesi, 2023’te yaklaşık 2 milyon kişinin emekli olmasına olanak tanırken, sistem üzerinde ciddi bir yük oluşturdu. Hükümet, bu yükün etkilerini hâlâ yönetmeye çalışırken, yeni bir reformun bütçe ve aktüeryal dengeyi nasıl etkileyeceği büyük bir soru işareti.

Mevcut sistemde, 2000 sonrası sigorta girişi olanlar için emeklilik şartları daha ağır. Örneğin, 2000-2008 arası sigorta girişi olanlar, 7000 prim gününü tamamlamak zorunda ve 2036’dan itibaren kademeli olarak artan yaş sınırlarına tabi. 2048 itibarıyla kadın ve erkekler için emeklilik yaşı 65’e ulaşacak. Kademeli emeklilik, bu yaş sınırlarını esneterek, prim gün sayısını tamamlayanların daha erken emekli olmasını sağlayabilir, ancak bu, sistemin mali yapısına bağlı.

Uzmanlar, kademeli emekliliğin hayata geçmesi durumunda prim gün sayısı, yaş şartı ve sigorta başlangıç tarihine göre farklı modellerin uygulanabileceğini belirtiyor. Örneğin, kadınlar için 7200, erkekler için 9000 prim günü gibi kriterler geçmişteki düzenlemelerde esas alındı. Ancak, henüz resmi bir tablo veya detaylı şartlar açıklanmadı.