Perdeden meclise, kalemden mikrofonlara! Sırrı Süreyya'nın yolculuğu

TBMM Başkanvekili ve DEM Parti İstanbul Milletvekili Sırrı Süreyya Önder, 15 Nisan’da geçirdiği kalp krizi sonrası 18 gün süren yoğun bakım mücadelesinin ardından 3 Mayıs’ta çoklu organ yetmezliği nedeniyle hayatını kaybetti. 62 yaşında vefat eden Önder, siyasetçi kimliğinin yanı sıra ödüllü yönetmen, senarist ve oyuncu olarak Türkiye’nin kültür ve siyaset sahnesinde derin izler bıraktı. Çözüm süreci ve Gezi direnişi gibi kritik dönemlerdeki aktif rolüyle tanınan Önder, hem sanat eserleriyle hem de mücadeleci duruşuyla hatırlanacak.

Adıyaman’da başlayan zorlu yaşam öyküsü, 12 Eylül darbesinin gölgesinde hapis yıllarıyla şekillendi. Sinemada “Beynelmilel” filmiyle uluslararası ödüller kazanan Önder, TBMM’de barış ve demokrasi mücadelesini sürdürdü. İşte Sırrı Süreyya Önder’in 62 yıla sığdırdığı renkli ve mücadele dolu hayatının detayları.

Zorlu bir çocukluk ve siyasi mücadele

Sırrı Süreyya Önder, 7 Temmuz 1962’de Adıyaman’da Türkmen kökenli bir ailenin çocuğu olarak doğdu. Babası, Türkiye İşçi Partisi’nin Adıyaman kurucusu ve berberlik yapan bir sosyalistti. Önder, 8 yaşında babasını sirozdan kaybetti ve annesiyle dört kardeşiyle dedesinin evine taşındı. Fotoğrafçılık çıraklığı ve mevsimlik işçilik yaparak ailesine destek oldu. 1978’de, lise öğrencisiyken Maraş Katliamı’nı protesto ettiği için tutuklandı. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni kazandı, ancak 12 Eylül 1980 darbesi sonrası 7 yıl hapis yattı. Darbe döneminde Ankara DAL’da 105 gün işkenceli sorguya maruz kaldı. 2013’te Gezi direnişi sırasında biber gazı fişeğiyle yaralandı ve çözüm sürecinde İmralı heyetinde yer aldı.

Sinema ve sanat kariyeri

Önder, sinema dünyasında “Beynelmilel” filmiyle büyük bir çıkış yaptı. Adıyaman’daki yerel müzisyenlerin hikâyesini 12 Eylül sıkıyönetimiyle harmanlayan film, 2007’de Adana Altın Koza’da En İyi Film Ödülü dahil İstanbul, Ankara, Hindistan ve Pakistan’da çok sayıda ödül kazandı. “O... Çocukları”, “F Tipi Film” ve “İtirazım Var” gibi projelerde senarist, yönetmen ve oyuncu olarak yer aldı. “Emret Komutanım”, “Ejder Kapanı” ve “Yeraltı” gibi yapımlarda da rol aldı. Radikal İki, BirGün, Özgür Gündem ve 2024’ten itibaren T24’te köşe yazıları yazan Önder, sinema ve siyaseti harmanlayan bir entelektüel olarak tanındı.

Siyasi yaşam ve tartışmalar

2011’de BDP destekli bağımsız olarak İstanbul’dan milletvekili seçilen Önder, 2014’te HDP’nin İstanbul büyükşehir belediye başkanı adayı oldu ve %4,8 oy aldı. 2015’te Ankara’dan HDP milletvekili seçildi, 2023’te ise DEM Parti’den İstanbul milletvekili olarak TBMM’ye girdi. TBMM Başkanvekili olarak görev yaptı. 2013 Nevruz konuşması nedeniyle 3 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırıldı, 2019’da Anayasa Mahkemesi’nin ifade özgürlüğü kararıyla tahliye edildi. Kobani davasında beraat eden Önder, 2021’de HDP kapatma davasında hakkında siyaset yasağı talep edilen isimler arasındaydı. Önder’in barış mücadelesi ve mütevazı üslubu, siyaset dünyasında geniş yankı uyandırdı.