Teo Grünberg, Türkiye’de analitik felsefenin ve modern mantık öğretisinin kurumsallaşmasında öncül rol oynamış bir düşünürdü. 1934 doğumlu Grünberg, uzun yıllar boyunca Boğaziçi Üniversitesi ve daha önceki dönemlerde İstanbul Üniversitesi’nde mantık, bilgi felsefesi (epistemoloji) ve bilim felsefesi alanlarında dersler verdi. Sessiz duruşu, öğrencilerine kazandırdığı sorgulayıcı düşünce disipliniyle örtüşüyordu.
Uluslararası alanda epistemoloji ve mantık yazılarıyla tanındı
Grünberg, özellikle İngilizce kaleme aldığı epistemoloji ve mantık yazılarıyla uluslararası akademi çevrelerinde saygınlık kazandı. "On Logic and Epistemology" adlı derlemesi, yalnızca Türkiye’de değil, yurtdışında da referans kitaplar arasında yer aldı. Analitik düşünceyi Türkiye'de yalnızca aktaran değil, onu yorumlayarak geliştiren bir yaklaşım sergiledi.
[caption id="attachment_112588" align="alignleft" width="332"]
Teo Grünberg hayatını kaybetti: Türkiye’de mantık ve felsefenin sessiz devi aramızdan ayrıldı[/caption]
Medyada yankı bulmayan büyük bir kayıp
Teo Grünberg’in vefatı, ne yazık ki Türkiye’de ana akım medyada neredeyse hiç yer bulmadı. Oysa onun düşünsel mirası, sadece bir akademisyen değil, düşünmeyi öğreten bir filozof olarak anılmayı hak ediyor. Grünberg'in sessizliği, bu dünyadan vedasında da sürdü; ancak öğrencileri, meslektaşları ve felsefeyle ilgilenen geniş bir çevre için bu kayıp derinden hissediliyor.
Öğrencilerinin hafızasında "sade ve derin" bir hoca
Grünberg’i tanıyanların anlattığına göre, onun derslerinde tek bir tümce bile gereksiz değildi. Mantığın kuru ve teknik yönlerini, gündelik hayattaki sorgulamalarla birleştirerek anlatırdı. “Doğru düşünmenin ahlaki bir sorumluluk olduğunu” söylerdi sık sık. Öğrencileri onu yalnızca bir akademisyen değil, bir düşünce disiplini olarak felsefeye adanmış bir insan olarak hatırlıyor.
Akademi için kalıcı bir iz, toplum için yitirilmiş bir fırsat
Teo Grünberg'in ardından, Türkiye’de felsefenin akademik ciddiyetle işlendiği dönemlerin kıymeti bir kez daha anlaşılıyor. Onun izinden giden az sayıda akademisyen, bugün onun bıraktığı boşluğu hissettiklerini ifade ediyor. Grünberg’in yaşamı, hem düşünsel üretkenlik hem de tevazu açısından örnek alınacak bir portre olarak hafızalarda kalacak.
Teo Grünberg’in eserlerinden ve düşüncelerinden seçmeler
“Düşünmek, etik bir görevdir.”
“Doğru düşünmek, yalnızca bir yetenek değil, aynı zamanda bir sorumluluktur. Yanlış düşünmenin toplumsal sonuçları vardır. Bu nedenle mantık eğitimi yalnızca teknik değil, etik bir alandır.”
— Teo Grünberg, Mantık ve Yaşam Arasında, 1998“Bilgi, ancak sınırları tanınırsa bilgidir.”
“Bir şeyi bildiğini söyleyebilmen için, önce neyi bilmediğini de gösterebilmelisin. Felsefe, bu sınırları çizmeye cesaret etmektir.”
— On Logic and Epistemology, Cambridge Editions, 2003“Mantık, yalnızca düşünmeyi değil, düşünceyle yaşamayı öğretir.”
“Mantık, yalnızca sembollerle değil, tutarlılıkla ilgilenir. Bir insanın yaşamı da argümanları kadar tutarlı olmalıdır.”
— Ders notlarından aktaran öğrencisi C. K., Boğaziçi Üniversitesi, 2007Kitapları ve yayınları:
On Logic and Epistemology (2003) – Cambridge Editions
Analitik Felsefeye Giriş (1985) – Türkçe yayımlanmış öncü ders kitabı
Bilgi ve Temellendirme – çeşitli makalelerden derlenmiş akademik inceleme
Mantık ve Yaşam Arasında – felsefi denemeler, 1998
Ayrıca Yurt dışında çeşitli dergilerde epistemoloji, bilim felsefesi ve mantık üzerine yayımlanmış çok sayıda İngilizce makalesi bulunmaktadır.
Yorumlar
Kalan Karakter: