Avrupa Birliği ülkeleri saatlerin ileri-geri alınmasına son vermek istiyor ancak hangi saat diliminde kalınacağı hâlâ tartışmalı. Teknik görünen bu konu neden siyasi bir sorun hâline geldi?
Saat değişikliği tartışması nasıl başladı?
Avrupa Parlamentosu 2019 yılında, halkın talebi üzerine yaz-kış saati uygulamasının kaldırılması yönünde bir karar aldı. 2021 itibarıyla yürürlüğe girmesi beklenen bu karar, Avrupa Konseyi’nin ve tüm üye ülkelerin onayına bağlıydı. Ancak ülkeler arasında uzlaşı sağlanamadığı için süreç tıkandı.
Yüzde 84’lük halk desteğine rağmen saat uygulamasında ortak bir çizgiye varılamadı. Bu durum, saat değişikliği konusunun sadece teknik değil, siyasi bir meseleye dönüştüğünü gösterdi.
Zaman dilimi seçimi neden siyasi bir mesele?
Saat değişikliği sonlandırıldığında ülkelerin bir zaman dilimi seçmesi gerekiyor. Bu tercihler tarih boyunca çoğu zaman siyasi gerekçelerle şekillendi.
İkinci Dünya Savaşı döneminde Almanya, işgal ettiği bölgelere kendi saatini dayatmıştı. Aynı dönemde İspanya, diktatör Franco’nun kararıyla Almanya ile aynı zaman dilimine geçti. Ukrayna ise Rusya’nın kontrolündeki bölgelerde uygulanan Moskova Saati’ne uyum sağlamamak için yaz saati uygulamasını kaldırdı.
Doğal zamanla uyum sağlamak mümkün mü?
Zaman dilimleri her zaman güneşin hareketleriyle uyumlu değil. Özellikle batı Avrupa ülkelerinde bu durum, sabah geç aydınlanma ve geç gün batımı gibi sorunlara yol açıyor.
Araştırmacı Ariadna Güell Sans’a göre ideal olan, saat 12’de güneşin gökyüzündeki en yüksek noktada olmasıdır. Ancak mevcut uygulamalar bu doğal dengeyi çoğu yerde bozmaktadır.
Yeni bir saat düzenlemesi mümkün mü?
Sağlıklı Bir Toplum için Zaman Kullanımı Girişimi, Avrupa için dört yeni zaman dilimi öneriyor. Bu düzenlemeye göre:
-
İngiltere, Fransa, İspanya ve Benelüks ülkeleri Batı Avrupa Zaman Dilimi’ne alınacak.
-
İrlanda ve Portekiz Azor Adaları Zaman Dilimi’nde olacak.
-
Orta Avrupa ülkeleri ile Yunanistan bir saat ileri geçecek.
-
Baltık ülkeleri ve Doğu Avrupa iki saat ileri alınacak.
Bu öneriler, doğal saatle uyumu güçlendirse de yeni siyasi sorunlara yol açabilir. Örneğin İrlanda ile Kuzey İrlanda’nın farklı zaman dilimlerinde yer alması, Brexit sonrası hassas dengeleri yeniden gündeme taşıyabilir.
Avrupa Konseyi neden adım atmıyor?
Avrupa Konseyi, her ülkenin coğrafi ve ekonomik önceliklerinin farklı olması nedeniyle ortak bir karar almanın zorlaştığını belirtiyor. Saat uygulamasının enerji, ulaşım ve sağlık gibi birçok sektörü doğrudan etkilemesi de karar alma süreçlerini yavaşlatıyor.
Sorun teknik değil, siyasal bir uyum meselesi
Avrupa’da saat değişikliği uygulamasının kaldırılması yönündeki halk desteği güçlü olsa da, siyasi uzlaşı sağlanamadığı sürece mevcut sistem devam edecek gibi görünüyor. Bu mesele, Avrupa’nın yalnızca zamanla değil, ortak karar alma kabiliyetiyle de sınandığını gösteriyor.
