Eski ABD Başkanı Donald Trump’ın Rusya ve Ukrayna arasında ateşkes görüşmelerinin başlayacağı yönündeki açıklamaları dünya kamuoyunun gündemine otururken, Kremlin’den gelen resmi açıklama, Riyad’da yapılan ABD-Rusya müzakerelerinin ciddi diplomatik sonuçlar doğurduğunu gösterdi. Ateşkes beklentileri, bölgesel güvenlik ve enerji altyapısına dair kritik uzlaşmaları beraberinde getirdi.
Trump: Savaş bitecek, taraflar yakında görüşecek
25 Mart 2025’te Ohio’daki seçim mitinginde konuşan Donald Trump, “Başkan seçildiğimde ilk işim bu savaşı durdurmak olacak. Ancak beklemeye gerek kalmayacak, taraflar zaten yakında bir araya geliyor,” ifadelerini kullandı. Trump, barış sürecine öncülük edeceğini savunarak seçim kampanyasında dış politika vizyonunu ön plana çıkardı.
Kremlin: Karadeniz’de güvenlik ve ihracat trafiği için uzlaşı sağlandı
Trump’ın açıklamalarının ardından Kremlin, Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da gerçekleşen ABD-Rusya görüşmelerine dair yazılı açıklama yaptı. Görüşmelerde şu konularda mutabakata varıldığı bildirildi:
-
Karadeniz Girişimi’nin yeniden uygulanması: Ticari gemilerin askeri amaçla kullanılmasının önlenmesi, seyrüsefer güvenliğinin sağlanması.
-
Rus tarım ve gübre ihracatına destek: ABD, Rus ürünlerinin dünya pazarına erişimi için yardım sağlayacak.
-
Enerji altyapısının korunması: Ukrayna ve Rusya’daki enerji tesislerine yönelik saldırıların durdurulması için önlemler alınması.
-
Anlaşmaya uyulmaması durumunda çekilme hakkı: Her iki taraf da yükümlülüklere uyulmaması halinde süreçten çekilebilecek.
ABD’nin desteği şartlara bağlı
Kremlin açıklamasında, ABD’nin vereceği destek bazı şartların yerine getirilmesine bağlandı:
-
Rusya Tarım Bankası ve diğer finans kuruluşlarına uygulanan kısıtlamaların kaldırılması,
-
Gıda, gübre ve tarım makineleri gibi ürünlerin tedarik zincirine yönelik engellerin sona erdirilmesi,
-
Liman ve uluslararası ödeme sistemlerine erişimin kolaylaştırılması.
Peskov: Sonuçlar kamuoyuyla paylaşılmayacak
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, müzakerelerin teknik düzeyde yapıldığını ve analiz aşamasında olduklarını belirterek, “Bu görüşmelerin sonuçları kamuoyuyla paylaşılmayacak” dedi. Ancak sahadaki gelişmeler, görüşmelerin ciddi bir etkisinin olabileceğine işaret ediyor.
Uluslararası tepkiler ve olası roller
Türkiye ve Çin’in pozisyonu
Daha önce arabulucu rol üstlenen Türkiye, gelişmeleri yakından izliyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, gerekirse tarafları İstanbul’da ağırlayabileceği belirtiliyor. Çin’in ise daha çok ekonomik baskı ve enerji diplomasisi yoluyla sürece dolaylı destek verdiği biliniyor.
NATO ve AB cephesinden açıklama bekleniyor
NATO Genel Sekreterliği ve Avrupa Birliği yetkililerinin, anlaşma maddelerini değerlendirmek üzere önümüzdeki günlerde ortak açıklama yapması bekleniyor. Brüksel’den gelen ilk sinyaller temkinli olsa da, ateşkese yönelik her diplomatik girişimin olumlu karşılandığı vurgulanıyor.
Uzmanlar ne diyor?
Siyaset analisti Dr. Emily Carr’a göre Trump’ın açıklamaları seçim odaklı olmakla birlikte, Riyad görüşmeleriyle birlikte anlam kazandı:
“Diplomasi sahasında ciddi hareketlilik var. Trump’ın söylemleri gerçek diplomatik süreçlerle örtüşmeye başladığında, sahada ateşkesin zemini de oluşur.”
Uluslararası Güvenlik Uzmanı Prof. Viktor Karpov ise şu uyarıyı yapıyor:
“Karadeniz’deki güvenlik, enerji altyapısı ve tahıl ihracatı hem askeri hem insani boyut taşıyor. Anlaşmaların sürdürülebilir olması için çok taraflı gözetim şart.”
Ateşkes için zemin oluşuyor mu?
Tüm bu gelişmeler, Ukrayna-Rusya savaşında diplomatik bir kırılma anının yaşanabileceğine işaret ediyor. Trump’ın iddialı açıklamaları ve Kremlin’in Riyad mutabakatı, savaşın gidişatında yeni bir sayfa açabilir. Ancak uygulamaya dair soru işaretleri ve diplomatik dengeler, sürecin henüz çok hassas olduğunu gösteriyor.
