Homo sapiens ve Neandertaller ayrı türlerdi ve ürememeleri gerekirdi. Ama ürediler. Bugün hepimizde bir miktar Neandertal DNA’sı var. Peki bu genetik miras bize ne kazandırdı?
Neandertal DNA’sı Hepimizin İçinde
Günümüz insanları, yani Homo sapiens, on binlerce yıl önce Avrupa ve Asya’da karşılaştıkları Homo neanderthalensisile çiftleşti.
Bu çiftleşmeler, günümüz genom bilimcilerinin keşfettiği gibi, kalıcı genetik izler bıraktı. Bugün, Asya ve Avrupa kökenli insanların DNA’sında %1 ila %4 oranında Neandertal genetik materyali bulunuyor.
Biyolojik Olarak Ayrı Türlerdi, Ama…
Biyolojik sınıflandırmaya göre Homo sapiens ve Homo neanderthalensis, ayrı türlerdir. Teorik olarak çiftleşmemeleri gerekiyordu.
Ama gerçekler bambaşkaydı:
-
Genetik analizler, bu türler arasında birden fazla kez ve farklı coğrafyalarda çiftleşme yaşandığını ortaya koydu.
-
Özellikle 60.000 ila 40.000 yıl önce Ortadoğu, Kafkasya ve Avrupa’nın bazı bölgelerinde bu temaslar yoğunlaştı.
Ne Kazandık? Neandertal DNA’sının Modern Etkileri
Neandertallerle genetik karışım, sadece tarihsel bir ilginçlik değil. Bu DNA bugün bile bazı fizyolojik ve hatta psikolojik özelliklerimizde etkili:
Faydaları:
-
Bağışıklık sistemi: Neandertal genleri, Avrupa ve Asya’nın mikrobiyal ortamlarına daha dirençli olmamızı sağladı.
-
Cilt ve saç yapısı: Açık ten rengi, kıllanma biçimi ve saç tipi gibi bazı fiziksel özellikler, Neandertal mirasına bağlanıyor.
-
Yaralanmaya karşı iyileşme hızı: Bazı bağ dokusu genleri, Neandertal katkısıyla güçlenmiş olabilir.
Bedelleri:
-
Depresyon ve bağımlılık eğilimleri: Bazı Neandertal genlerinin, modern insanlarda depresyon, sigara bağımlılığı ve hatta uykusuzluk gibi sorunlara katkıda bulunabileceği düşünülüyor.
-
Covid-19 şiddeti: İlginç bir şekilde, bazı Neandertal genleri, Covid-19 hastalığının ağır seyretme riskini artırabiliyor. (Nature, 2020)
Kimlerde Neandertal Genleri Var?
-
Afrika dışındaki herkes az da olsa Neandertal DNA’sı taşır.
-
Afrika kıtasında kalan topluluklar, bu karışımı yaşamamış oldukları için Neandertal genlerine sahip değildir.
-
Bazı Asya kökenli topluluklarda Denisova insanı adı verilen başka bir arkaik insan türünden de genetik miras vardır.
Türler Arası Aşk Mı, Hayatta Kalma Stratejisi Mi?
Bilim insanları hâlâ şu sorunun peşinde:
Bu çiftleşmeler zorunlu muydu, gönüllü mü?
Aşk mıydı, yoksa adaptasyon zorunluluğu mu?
Kesin yanıt yok. Ama bildiğimiz bir şey var: Modern insan, “saf” değil. Hepimiz, tarih boyunca karşılaştığımız diğer insan türleriyle bir karışım sonucu varız.
-
Homo sapiens ve Neandertaller çiftleşti.
-
Bu genetik karışımın hem olumlu hem olumsuz etkileri var.
-
Genomumuz, türümüzün yalnız bir çizgide evrilmediğini gösteriyor: Biz, geçmişin canlı arşivleriyiz.
